بررسی تأثیر رفتارهای سه گانه (بخل، میانه روی و اسراف) بر خلاقیت

زمینه: خلاقیت در موفقیت افراد، سازمان ها و جوامع از نقش برجسته ای برخوردار است. اما زمانی این نقش به خوبی ایفا می شود که بتوان استعداد خلاقیت افراد را از قوه به فعلیت درآورد که این خود مستلزم فراهم نمودن شرایط مناسب است. در این راستا می توان به رفتار های سه گانه بخل، میانه روی و اسراف اشاره کرد که تأثیر آن ها بر خلاقیت نامعین است. هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر رفتار های سه گانه بخل، میانه روی و اسراف بر خلاقیت انجام شده است. روش: با بهره گیری از روش های اکتشافی و کیفی، موقعیت نامعین تأثیر رفتارهای سه‏گانه بر خلاقیت بر اساس منابع معتبر موردپژوهش قرار گرفت. به این ترتیب که؛ مطالب مرتبط با تأثیر رفتارهای سه‏گانه بر خلاقیت استخراج شد، مطالب با محتوای یکسان و منابع متفاوت ترکیب شدند، مطالب متفاوت با منابع متفاوت در قالب تأثیر هرکدام از رفتارهای سه‏گانه با خلاقیت، تفکیک شدند، به مطالب هرکدام از رفتارهای سه‏گانه و خلاقیت، نظم و سازمان داده شد یافته ها: مدل حاصله از تحقیق نشان می دهد که رفتار های سه گانه در قالب یک پیوستار که بخل و اسراف در مقابل هم قرار داشته و میانه روی نقطه وسط آن هاست، بر خلاقیت تأثیر دارند. به این صورت که هر چه رفتار از بخل و یا اسراف فاصله گرفته و به میانه روی نزدیک تر شود، موجب خلاقیت بیشتری می شود. بخل در نقش سیستم بسته از طریق تفریط در رفتار (مصرف نکردن منابع در جاهای لازم یا کمتر از آستانه کفایت، کاهش ارتباطات، کاهش تنوع و فقدان تنش خلاق) موجب کاهش خلاقیت شده و اسراف در نقش سیستم باز حلقه باز از طریق افراط در رفتار (مصرف منابع در جاهای غیر لازم یا بیشتر از آستانه کفایت، افزایش ارتباطات افسارگسیخته، افزایش تنوع افسارگسیخته و فقدان تنش خلاق)، باعث کاهش خلاقیت می شود. در مقابل، میانه روی در نقش سیستم باز حلقه بسته منفی از طریق اعتدال در رفتار (مصرف منابع در جاهای لازم و در آستانه کفایت، ارتباطات هدفمند، تنوع هدفمند و تنش خلاق)، خلاقیت را افزایش می دهد. نتیجه گیری: بر اساس مدل به دست آمده می توان تأثیر رفتار های سه گانه بر خلاقیت را مدیریت نمود. به این شیوه که معطوف به ارتقای خلاقیت بایستی در زندگی فردی و اجتماعی از رفتارهای بخیلانه و مسرفانه فاصله گرفته و به رفتار میانه روی، نزدیک شد.